گفته و شنیده می‌شود که علی رغم وعده‌هایی که از سوی برخی از مقامات دولتی برای بهبود وضعیت زندگی مردم داده می‌شد، بعد از برجام تغییر محسوسی در زندگی و معیشت مردم ایجاد نشده است. این در حالیست که برخی از کارشناسان می‌گویند نباید ریشه همه مسایل و مشکلات جامعه را در برجام دانست. آنها معتقدند عوامل بسیاری در زندگی و معیشت مردم اثر می‎گذارند.

اما نکته مسلم این است که چندین سال است که مسؤولان ریشه همه مشکلات، اعم از رکود و بیکاری تا خوابیدن تولید و صادرات، را در تحریم‌ها و رفع این مشکلات را در لغو آنها عنوان می‌کنند؛ تحریم‌هایی که بعد از مذاکرات پاریس و بستن تعهدنامة 2 طرف برای حل آنچه پیش از این باعث تخاصم غربی‌ها با ملت ایران شده بود، قرار بود نقش مؤثری در زندگی مردم داشته باشد و خیلی از مشکلات را برطرف کند.

*توسعه اقتصادی تنها با روابط خارجی میسر نمی‌شود

بهنام ملکی، یکی از اقتصاددانان مطرح کشور، در گفت‌وگو با «قدس» معتقد است که همه چیز را هم نباید به برجام گره بزنیم اما این را هم باید بپذیریم که اگر برجام انجام نمی‌شد، شرایط طور دیگری رقم می‌خورد.

وی با اشاره به آسیب‌پذیری اقتصاد کشور و وابستگی آن به درآمدهای حاصل از نفت، عنوان می‌کند: اقتصاد ما هنوز هم یک سری آسیب‌پذیری‌هایی دارد ولی در مجموع، تعاملات ما با نظام بین‌الملل کم نبوده و نیست. اما لازمه برطرف‌شدن برخی از مشکلات این است که در رابطه با تعاملات بین‌المللی شرایط مناسب‌تری وجود داشته باشد.

به گفته ملکی، یک امر قابل بحث در خصوص برجام این است که دستاوردهایش چه بوده؟ از طرفی، هنوز برجام کاملاً عملیاتی نشده و تنها یک سری اقدامات اولیه آن انجام شده است. انتظار بر این است که جهان به سرکردگی آمریکا بعد از اجرای کامل برجام رابطه بهتری با ما داشته باشد.

وی عنوان می‌کند: هرقدر روابط برابرتر باشد، می‌تواند به توسعه اقتصادی بیشتر کمک کند. اما باز هم نیاز است که مدیریت قوی‌تری در حوزه اقتصاد کشور اعمال کنیم. این‌گونه نیست که ما بگوییم بدون یک مدیریت قوی و اساسی و تنها با ارتباط با خارج مشکلات حل می‌شود بلکه همه این موارد دخیل هستند.

وی با بیان اینکه برای حل مشکلات می‌باید هم مدیریت و هم رابطه برابر داشته باشیم، می‌گوید: تحریم رابطه نابرابر را نابرابرتر کرده زیرا هزینه‌های گزاف و اضافه‌ای بر مردم تحمیل می‌کند. لذا انتظار این است که هرچه این چالش‌ها کمتر شود، ثبات و امنیت بیشتری بر حوزه اقتصادی حاکم گردد.

این اقتصاددان معتقد است که اگر همین تفاهماتی که بعد از برجام امضا شده، شکل عملی به خود بگیرد، می‌توان امیدوار بود که فضای بهتری را از نظر اقتصادی تجربه کنیم و برای مردم هم امیدوارکننده‌تر و بهتر است.

*برجام هم گره از مشکلات مردم نگشود

ابراهیم کارخانه‌ای، رئیس کمیته هسته‌ای مجلس نهم، می‌گوید: برجام برخلاف وعده‌هایی که داده می‌شد که همه مشکلات مردم را به آن گره می‌زد، چنانچه همگان هم اذعان دارند، نتوانسته مشکلات مردم را برطرف کند. اما وعده‌های داده‌شده باعث شد مردم برای حل مشکلاتشان چشم‌انتظار اجرای برجام باشند.

وی بیان می‌کند: از قبل هم مشخص بود که مشکلات کشورهمچون مشکلات اقتصادی، تورم، گرانی، بیکاری و بقیه مسایل با برجام حل‌شدنی نیست و کلید رفع مشکلات کشور، همانطور که مقام معظم رهبری بارها و بارها بر آن تأکید فرمودند، در نگاه به درون و اقتصاد مقاومتی است. از همه مهم‌تر اینکه مقام معظم رهبری اخیراً عنوان فرمودند که تغییر محسوسی در طول 6 ماه گذشته در رابطه با اثر برجام روی زندگی مردم مشاهده نشده است و این چیزی است که همه مردم ایران نیز آن را لمس می کنند و خود دولتمردان و مسؤولین هم امروز به این مسأله اذعان دارند.

نماینده مردم همدان در مجلس نهم می‌گوید: آمریکایی‌ها به تعهدات خود در قبال برجام، آن‌گونه که باید، عمل نکردند. حتی اگر آنها هم به تعهدات خود عمل می‌کردند، این‌طور نیست که همه مشکلات اقتصادی کشور با برجام حل شود؛ چنانچه از قبل هم عنوان شده بود و مقام معظم رهبری هم فرموده بودند که حداکثر بین ۱۰ تا۳۰ درصد مشکلات مردم ممکن است با برجام حل شود و روی اقتصاد کشور اثر داشته باشد.

وی معتقد است که بر این اساس، دولت فقط یک راه برای حل اقتصادی کشور دارد و آن هم نگاه به درون، رشد تولید ملی و برداشتن موانع آن است که راه حل آن هم تنها با اجرای اقتصاد مقاومتی و آن هم به صورت جهادی میسر خواهد بود.

کارخانه‌ای می‌گوید: وقتی مقام معظم رهبری فرمودند که ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی تشکیل شود یعنی یک جنگ اقتصادی وجود دارد و یک فرمانده جهادی باید این حرکت را مدیریت کند و روحیه جهادی برای حل مشکل اقتصاد کشور لازم است. این تنها راهی است که مسؤولین می‌بایست به آن توجه کنند. آنها باید نگاه خودشان را از خارج بردارند. هرچند باید پیگیری شود که آمریکایی‌ها و غرب به تعهدات خود عمل کنند، ولی مهم‌تر از آن این است که با نگاه به درون، مشکلات اقتصادی کشور برطرف شود زیرا برجام تأثیر چندانی بر زندگی مردم نداشته است.

*اقتصاد مقاومتی تنها راه حل مشکلات مردم است

وی با تأکید بر اینکه تحرک اقتصادی و رشد اقتصادی کشور فقط با معاملات خارجی و تبادلات بانکی خارجی برطرف نمی‌شود، ابراز می‌کند: می‌بایست با بهره‌گیری از سرمایه‌ها و ذخایر ملی و مزیت‌ها و توانمندی‌های داخلی که در درون کشور وجود دارد، اقتصاد کشور رشد پیدا کند. زیرا ما کشوری هستیم که از منابع و ذخایر عظیمی برخوردار هستیم.

به گفته کارخانه‌ای، ایران اسلامی از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز در جهان رتبه اول را دارد و این سرمایه عظیمی است. ذخایر ۵۲ عنصر ارزشمند در دل سرزمین این کشور وجود دارد که با برنامه‌ریزی می‌توان اینها را در عرصه و چرخه توسعه و پیشرفت کشور وارد کرد و مشکلات اقتصادی و بیکاری و تورم را حل نمود و تولید ملی و خوداتکایی کشور را با این سرمایه‌های عظیم ملی، رشد داد.

او می‌گوید: متأسفانه آن اندازه که مسؤولین ما متوجه قرارداد با بویینگ و ایرباس و رفت و آمدها و سفرهای خارجی هستند، حساسیت لازم برای نگاه به درون و سرمایه‌های ملی برای به‌فعل‌درآوردن آنها در چرخه تولید کشور را ندارند؛ در حالی که آنها سرمایه‌هایی هستند که امروز در چنگ دشمنان ما قرار گرفتند. دشمن هم مسلماً پیشرفت ما را نمی‌خواهد. پس لازم است ما متوجه توانمندی‌هایمان باشیم و کارآرایی خود را متوجه داخل کشور کنیم.

*چیزی از تأثیر برجام بر کسب و کار مردم حس نشده است

نصرالله پژمانفر، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس و نماینده مردم مشهد، نیز در این باره به «قدس» می‌گوید: می‌باید این موضوع یعنی تأثیر برجام بر زندگی مردم را از زاویه نگاه خود آنها بررسی کنیم و ببینیم که چقدر توسعه کسب و کار مردم فرق کرده است.

وی معتقد است که مردم اساساً چیزی از تأثیر برجام که در اقتصاد و معیشتشان قابل لمس باشد را حس نکردند. این رکود بازار و شرایط اقتصادی بر اساس وعده‌‌هایی که داده می‌شد که با برجام حل و فصل می‌شود، برای مردم ملموس نبوده است.

وی می‌گوید: قبل و بعد از برجام مکرراً مسأله بدعهدی‌های جریان استکبار و آمریکا را به مسؤولان کشور متذکر شدیم و تأکید کردیم که اینها جریان‌های بدعهدی هستند وبه تعهداتشان وفادار و پایبند نخواهند بود، اما توجهی به آن نشده است. مسؤولان ما نباید این‌قدر روی تعهدات طرف مقابل حساب باز کنند و طرف مقابل هم این را حس کند.

به گفته این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، مردم ما تا جایی پای موضوع می‌ایستند که به عزتشان لطمه وارد نشود. امروز احساس اینکه ما وارد یک بازی برد و باخت شدیم و جریان‌های استکبار برنده شدند و چیزی گیرمان نیامده است، حس بدی را برای مردم ما ایجاد کرده است.

وی تأکید می‌کند: آن چیزی که در پسِ اجرای برجام برای حل مشکلات مردم وعده داده شد، تا حالا ایجاد نشده است. حالا کی قرار است این مسأله بعد از گذشت این یک سال اتفاق بیفتد را طبیعتاً باید کسانی که مدعی آن بودند، بیایند توضیح دهند یا تأثیر آن را اثبات کرده و به مردم نشان دهند.